Kancelaria Adwokacka Monika Piech-BalickaBezpieczeństwoZaufanieProfesjonalizmSzybkośćKompetencje
Zadzwoń do nas! 42 633 45 45 502 412 081
Napisz do nas

Sprawy spadkowe


Dziedziczenie ustawowe, testament, zachowek i wydziedziczenie

Po śmierci bliskiej osoby spadek po niej możemy odziedziczyć na podstawie:

  • testamentu pozostawionego przez spadkodawcę
  • reguł dziedziczenia ustawowego – zasad prawa spadkowego ustalonych w kodeksie cywilnym

Oba przypadki reguluje Kodeks Cywilny w księdze Spadki. Procedurę i formalności prowadzące do stwierdzenia nabycia spadku oraz podział spadku określa Kodeks Postępowania Cywilnego.

W testamencie można przekazać majątek dowolnej osobie lub osobom i nie ma tutaj żadnych ograniczeń. Jednakże pominięcie osób najbliższych w testamencie powoduje, że tak czy inaczej, należy się im zachowek. Osoby, które dziedziczyłyby automatycznie (należące do najbliższej rodziny) można pozbawić zachowku jedynie poprzez wydziedziczenie, które musi być uzasadnione bardzo ważnymi, zawinionymi powodami. Spadkobierca może zdecydować się na odrzucenie spadku poprzez złożenie oświadczenia przed sądem lub u notariusza.

Reguły dziedziczenia ustawowego, które obowiązuję jeśli spadkodawca nie zostawił testamentu, określają krąg spadkobierców, którzy po śmierci spadkodawcy będą dziedziczyć jego majątek oraz udziały jakie przypadną każdemu spadkobiercy. Jeśli spadkodawca nie ma zamiaru wykluczyć, któregoś ze swoich bliskich z dziedziczenia, wtedy sporządzanie testamentu nie ma sensu. Testament jest po to, by zmienić zasady dziedziczenia określone w ustawie. Jeśli spadkodawca chce kogoś pominąć lub przekazać majątek osobie nienależącej do rodziny, wtedy konieczne jest spisanie testamentu.

W roku 2009 dość mocno zmieniły się przepisy dotyczące dziedziczenia ustawowego. Zmiany te uregulowały sposób dziedziczenia w sytuacji, gdy osoba zmarła nie zostawiła testamentu, zmarła bezpotomnie i nie zostawiła małżonka, rodziców i nie ma dzieci rodzeństwa. Przed rokiem 2009 w takim przypadku dziedziczyła gmina lub Skarb Państwa. Po tej dacie do spadku doszli dziadkowie, ciotki, wujowie, stryjowie, pasierbowie. Do spadku stosuje się przepisy obowiązujące w dacie śmierci spadkodawcy i nie ma znaczenia data załatwienia spraw spadkowych.

Kolejność dziedziczenia według starych przepisów przed 28.06.2009:

Gdy zmarły miał dzieci, wtedy dziedziczą:

  • dzieci, a jeśli one nie dożyły spadku – wnuki, prawnuki i praprawnuki
  • małżonek

Gdy zmarły nie miał dzieci, wtedy dziedziczą:

  • małżonek
  • rodzice osoby zmarłej
  • rodzeństwo, a jeśli brat lub siostra nie dożyli spadku, w ich miejsce dziedziczą zstępni rodzeństwa (siostrzenice, siostrzeńcy, bratanice, bratankowie oraz ich dzieci)

Gdy nie ma żadnej z wyżej wymienionych osób, wtedy dziedziczy

  • gmina lub Skarb Państwa

 

Kolejność dziedziczenia według nowych przepisów po 28.06.2009:

Gdy zmarły pozostawił potomstwo, wtedy dziedziczą:

  • dzieci, a jeśli one nie dożyły spadku – wnuki, prawnuki i praprawnuki
  • małżonek

Gdy nie ma potomstwa i nie żyje jeden z rodziców, wtedy dziedziczą:

  • małżonek
  • żyjący rodzic
  • rodzeństwo, a jeśli brat lub siostra nie dożyli spadku, w ich miejsce dziedziczą zstępni rodzeństwa (siostrzenice, siostrzeńcy, bratanice, bratankowie oraz ich dzieci)

Gdy nie ma potomstwa, małżonka, rodziców, rodzeństwa ani zstępnych rodzeństwa, wtedy dziedziczą:

  • dziadkowie w częściach równych
  • jeśli dziadkowie nie dożyli spadku, w miejsce każdego z nich wchodzą zstępni (wujowie, stryjowie, ciotki), a gdy ich nie ma - cioteczne i stryjeczne rodzeństwo spadkodawcy

Gdy nie ma nikogo z wyżej wymienionych:

  • pasierbowie

Gdy nie ma żadnej z wyżej wymienionych osób, w tym pasierbów:

  • gmina lub Skarb Państwa

Zasady dziedziczenia są sztywne i nie stosuje się od nich odstępstw. Jednakże, w sprawach spadkowych dochodzą zwykle dodatkowe kwestie, które ze względu na swą złożoność, muszą być skonsultowane z prawnikiem. Adwokat prowadzący sprawy spadkowe z pewnością dokładniej wyjaśni wszelkie kwestie dotyczące zachowku, co może zrobić osoba pominięta w testamencie, jak ustala się wysokość zachowku, jak liczy się udziały w spadku, jaki podatek trzeba zapłacić w związku z dziedziczeniem majątku po zmarłej osobie.

 

Autor: adw. Monika Piech-Balicka
Adwokat od 2004 roku wpisany na listę adwokatów Okręgowej Rady Adwokackiej w Łodzi
Założycielka i właścicielka Kancelarii Adwokackiej Moniki Piech-Balickiej